Leerstoel Ethiek en Spiritualiteit
De eerste hoogleraar op de leerstoel ‘Ethiek’ aan de Theologische Universiteit Utrecht (voorheen: Kampen) was Jochem Douma. Hij gaf aan deze leerstoel een brede nationale en internationale uitstraling. In 1998 volgde Ad de Bruijne (1959) hem op, eerst als universitair docent en sinds 2008 als hoogleraar. Bij die gelegenheid is de aanduiding van de leerstoel verbreed tot ‘Ethiek en Spiritualiteit’.
Het vak ethiek richt zich op de bezinning op de vormgeving van het goede leven en op de grens tussen goed en kwaad in de levensstijl. Dat gebeurt ook in de filosofie en in verschillende vakwetenschappen, maar binnen de theologie staat deze bezinning in het licht van de kennis van God en zijn werken en woorden. In dat theologisch perspectief worden overigens filosofie en andere wetenschappen wel geïntegreerd. Ethiek betreft de grote sociaal-maatschappelijke thema’s van deze tijd, maar evengoed de dagelijkse keuzen in de persoonlijke levenspraktijk. Het gaat over ecologie, sociale ongelijkheid en gerechtigheid, oorlog en vrede en techniek, maar evengoed over geldbesteding, gemeenschapsvorming, voeding, medisch-ethische keuzen en relatievragen. Vanuit kerk en samenleving worden met regelmaat ook urgente praktijkkwesties aan de leerstoel voorgelegd.
Aandachtsvelden
Een kern in het onderzoek binnen de leerstoel betreft samenlevingsvragen en de verantwoordelijkheid van kerk en christenen daarbij. Daarom is er veel aandacht voor publieke theologie en voor politieke theologie.
Een tweede aandachtsveld ligt in het domein van relatievorming en seksualiteit. Er is bezinning geweest op vragen rond huwelijk, samenwonen en echtscheiding. Publicaties zijn verschenen over homoseksualiteit en gender. Op dat laatste thema is ook een PhD traject gericht.
Een derde terrein komt naar voren met betrekking tot de recente ontwikkelingen rond Artificial Intelligence en de transhumanistische en posthumanistische idealen en risico’s die zich vaak daaraan koppelen. In dat laatste opzicht komt een dwarsverbinding tot stand met het onderzoek over gender en ook met de actuele ecologische uitdagingen.
Daarnaast bestaat een reeks kleinere aandachtsvelden: ethische hermeneutiek (met name de vraag op welke wijze het eschatologische koninkrijk van God de ethiek stuurt), ambtsethiek en de spiritualiteit van de ambtsdrager.
De leerstoel Ethiek en Spiritualiteit is verbonden aan het Neo-Calvinism Research Institute. Dat betekent dat bij de behandeling van de aandachtsvelden altijd mee in beeld is wat het denken van Abraham Kuyper, Herman Bavinck en latere Neo-Calvinisten ervoor kunnen betekenen. Dat heeft meerdere publicaties opgeleverd die bijdragen aan de voortzetting en vernieuwing van de Neo-Calvinistische tradiie en haar gesprek met andere theologische stromingen.
