In memoriam Kars Veling

Wie zijn verstand gebruikt, heeft het leven lief wie zich laat leiden door inzicht, is geluk op het spoor Spreuken 19:8

Op 13 augustus overleed Kars Veling (1948-2025), van 1972 tot 1995 aan de Theologische Universiteit verbonden als docent, lector en buitengewoon hoogleraar filosofie. Aanvankelijk was hij leraar aan het Gereformeerde Lyceum in Groningen na een studie wis- en sterrenkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, en studeerde hij filosofie aan dezelfde instelling. Als zodanig werd hij door prof. Jochem Douma gescout als vervanger voor zijn colleges filosofie. Daarmee deed Veling vanaf september 1972 naast zijn werk aan de Gereformeerde Sociale Academie en later het Greijdanus College in Zwolle één dag in de week Kampen aan. Aanvankelijk alleen voor colleges, later ook voor de Filosofieclub. Tot in de jaren negentig deed hij graag mee met groepen studenten die naast hun studie theologie samen werk van Karl Popper, Paul Ricoeur, Hans Georg Gadamer, Søren Kierkegaard, Emmanuel Levinas of Martin Heidegger doorploegden.

Buitengewoon hoogleraar

In 1982 promoveerde Veling aan de Universiteit Leiden op een proefschrift dat onderzocht in welke mate ook sociologische methoden levensbeschouwelijk van aard zijn. Daarvoor had de synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) hem al tot lector benoemd, een functie die in 1987 werd omgezet in een buitengewoon hoogleraarschap. Vanaf 1991 combineerde Veling zijn taken in Zwolle en Kampen met het lidmaatschap van de Eerste Kamer voor het GPV.

Veling was een bevlogen en inspirerend docent. In een tijd dat Kampen in kerkelijk isolement verkeerde, zorgde hij voor een frisse blik van buiten en hield hij de banden warm met de verwante kring van de Reformatorische Wijsbegeerte. Na het negatieve oordeel over het Kamper onderzoek door de ‘commissie Oberman’ in 1989 en defensief getoonzette interne reacties daarop, gaf hij een toekomstgerichte impuls met een lezing over ‘Kampen als instituut voor theologisch onderzoek’ en de organisatie van een conferentie in Noordwijkerhout over de Vitality of Reformed Theology.

Afscheid

Het afscheid kwam in 1995, toen Veling rector werd van het Greijdanus in Zwolle. Na eerdere redes over Phillips, Ricoeur en Gadamer vroeg Veling nu aandacht voor de Franse filosoof Blaise Pascal, voor hem als wiskundige en medegelovige een blijvende bron van inspiratie. Ieke Haarsma volgde hem op als docent filosofie.

Ook daarna – als eerste partijleider van de ChristenUnie, rector van de Johan de Witt Scholengroep in Den Haag, directeur van ProDemos-Huis voor democratie en rechtsstaat, en na zijn pensioen – toonde Kars Veling zich belangstellend en positief op de universiteit betrokken. Voor zijn leerlingen Pieter Vos (PThU), Thijs Tromp (PThU) en Hans Burger (TUU) bleef filosofie een belangrijk onderdeel in hun theologiseren. En Kamper alumnus Aart Deddens (WI ChristenUnie) en schoonzoon Koert van Bekkum

(TUU) redigeerden zijn memoires Tot hier. Filosofische herinneringen, te verschijnen in zowel de TU-Bezinningsreeks als de reeks Verantwoording van de Stichting Christelijke Filosofie. Op 24 oktober 2025 organiseren we een boekpresentatie van dit boek.

De universiteit denkt met dankbaarheid terug aan het werk dat Kars Veling in haar midden heeft mogen verrichten.