Hemelvaart: Hoop houden in een wereld zonder Jezus
Een column van Arco den Heijer
In Ierland is een regime aan de macht gekomen dat met allerlei noodverordeningen de democratie en de rechtsstaat aan banden legt. Een vader verdwijnt spoorloos, gearresteerd omdat hij voor de vakbond werkt. De moeder moet haar dagelijkse bezigheden in het gezin van vier kinderen – tussen baby en puberdochter – voortzetten terwijl het land langzaam afglijdt in een burgeroorlog. Ze weigert te vluchten: ze wil haar dementerende vader niet in de steek laten.
Prophet Song van Paul Lynch is een beklemmende roman over hoe heel gewone mensen ermee geconfronteerd worden dat allerlei vanzelfsprekendheden geleidelijk wegvallen. Het is fictie, wat Ierland betreft. Maar toen ik het boek onlangs las bracht het voor mij de reële ellende van allerlei plaatsen elders in de wereld dichterbij dan veel nieuwsmedia dat doen. Juist omdat Paul Lynch heel concreet het dagelijks leven van dit gezin beschrijft in de steeds extremer wordende omstandigheden. Hoe de moeder snel een wasje draait wanneer er even stroom is. Hoe de broertjes intussen ruzie maken over de afstandsbediening.
De betekenis van de boektitel wordt pas aan het slot duidelijk. De profeten zongen over het einde van de wereld, maar aan de wereld komt geen eind. Het einde van de wereld is steeds opnieuw plaatselijk.
“The prophet sings not of the end of the world but of what has been done and what will be done and what is being done to some but not others, [she can see] that the world is always ending over and over again in some place but not another and that the end of the world is always a local event, it comes to your country and visits your town and knocks on the door of your house and becomes to others but some distant warning, a brief report on the news, an echo of events that has passed into folklore.” (Uit: Prophet Song van Paul Lynch).
Inderdaad, zoveel leed is voor ons slechts een kort nieuwsbericht. Terwijl de realiteit ter plaatse de hel op aarde is, de apocalyps. Waar mensen er niettemin maar het beste van proberen te maken. Komt er dan nooit een einde aan de rampspoed die als een tornado over de wereld raast en nu hier, dan daar een land ontwricht, een spoor van vernieling achterlatend?
In zo’n wereld viert de kerk Hemelvaartsdag. Wat valt er te vieren? Jezus, waarvan we hoopten dat hij bevrijding zou brengen (Lucas 24:21), is weggenomen naar de hemel. Midden in de Paastijd, in de vreugde van de opstanding, blijven de leerlingen een tweede keer ontredderd achter en zien alleen nog de wolk die Jezus wegnam. Op Hemelvaartsdag resoneert de verbijstering van de leerlingen met onze eigen ervaring van Gods afwezigheid. Van het alsmaar langere uitstel van de tijd waarin God alle dingen zal herstellen (Handelingen 3:21).
Alleen Lucas vertelt ons (in zijn evangelie en in Handelingen) over Jezus’ opname in de hemel. Het is bij hem het eindpunt van Jezus’ reis naar Jeruzalem die in Lucas 9 begint. “Toen de tijd naderde dat Jezus in de hemel zou worden opgenomen, ging Hij vastberaden op weg naar Jeruzalem.” (Lucas 9:51, NBV21). Kort daarvoor heeft Jezus met Mozes en Elia gesproken, en het is vooral die laatste die model staat voor Lucas’ beschrijving van Jezus’ hemelvaart. (Zie de mooie studie van ETF-collega Jeremy Otten: I Alone Am Left: Elijah and the Remnant in Luke-Acts). De hemelvaart wordt niet beschreven als een troonsbestijging (zoals in de Apostolische Geloofsbelijdenis) maar als een weggenomen worden tot aan de eindtijd (Handelingen 3:23), zoals Joden dat ook over Elia geloofden (vgl. Mal. 3:23).
Maar in die wereld waaruit Jezus is weggenomen, krijgen we een opdracht mee. Nu Hij hier niet meer is, is het aan ons, in de kracht van de Geest, om te getuigen van zijn opstanding (Handelingen 1:8). Om samen te komen, het brood te breken en zo de hoop levend te houden tot de dag van zijn wederkomst. En dat gebeurt, juist ook waar de tornado raast, in Gaza Stad, in Charkiv, in Oost-Congo.
Het geloof dat Hij daarboven is en eens terug zal komen geeft kracht om de duisternis te verdragen. Momenten van herstel en verzoening zijn de lichtpuntjes die de hoop levend houden. Zoals de tekenen en wonderen waarmee God het getuigenis van de apostelen ondersteunde (Handelingen 14:3). Hoopvol leven vanuit Jezus’ hemelvaart is niet het optimisme dat alles geleidelijk de goede kant op gaat. Het is het vertrouwen dat ondanks alle schijn, het kwaad niet het laatste woord heeft.
Zoals de moeder uit Prophet Song zegt tegen een vriendin die de moed heeft verloren: “you’ve ceased to believe, that’s all, but you must continue to believe. There cannot be despair where there is doubt and where there is doubt there is hope.”
– Arco den Heijer
