‘Doe geen hippe dingen die niet bij je passen’

Ga je regelmatig voor in een kerkdienst en wil je jongeren beter bereiken? Doe mee met het leertraject ‘Preken voor jongeren’ en werk een seizoen lang samen met andere voorgangers, predikanten en jeugdwerkers aan het thema preken en jongeren. Je groeit in het betrekken van en aansluiten bij jongeren in je preek. Lees hier onder een dubbelinterview met trainer Nelleke Plomp en begeleider Annemarie Kuijvenhoven.

Zou je kort iets kunnen vertellen over je achtergrond en wat je inspireert in dit vakgebied? Wat heb jij met preken en jongeren?

Nelleke: Ik ben opgegroeid in een – toen nog – Hervormde gemeente. Natuurlijk had ik zoals bijna elke tiener van alles aan te merken op de kerkdienst, maar ik voelde me er wel thuis. In de gemeente zelf ervoer ik ruimte om mijn vragen, twijfels en irritaties te uiten. Dat thuisgevoel was er niet altijd, er zijn jaren geweest dat ik de kerk ingewikkeld vond. Toch waren er telkens mensen of omstandigheden die maakten dat ik bleef. Sterker nog, uiteindelijk is de kerk mijn werkgebied geworden. Na een studie journalistiek en een aantal jaren werken bij een communicatiebureau, ben ik bij de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland terechtgekomen. Ik ging theologie studeren en heb me gespecialiseerd in jonge generaties en de kerk. De kerk als gemeenschap van mensen die al ploeterend Jezus willen volgen inspireert mij. Een gemeenschap die verre van perfect is, maar waarin God toch aanwezig wil zijn. Ik heb onder andere onderzoek gedaan naar hoe jongeren betrokken zijn bij de preek en ik ben projectleider van kliederkerk geweest. Bijzonder hoe de Geest zowel via klassieke als nieuwe vormen kan werken.

Annemarie: Na mijn studie theologie in Kampen, heb ik de jongerenwerkersopleiding gevolgd en ik mag nu af en toe voorgaan in mijn eigen gemeente. Ik geniet ervan Gods woorden door te geven en voel me een dankbaar mens als jongeren en volwassenen na afloop aangeven ermee verder te kunnen. Vanuit mijn werk als projectleider op de Theologische Universiteit houd ik me daarom ook graag met dit thema bezig.

In juni start voor het eerst het leertraject Preken voor jongeren. Waarom hebben jullie dit opgezet?

Nelleke: Uit mijn onderzoeken en het wereldwijde onderzoek van Open Generation blijkt dat jongeren behoefte hebben aan preken die raken aan hun leven. Een boodschap die herkenbaar is en waar ze ‘iets mee kunnen’. Een inspiratiedag over dit thema in april 2024 trok zo’n tachtig jeugdwerkers, predikanten en andere sprekers die hier graag mee aan de slag wilden. Na afloop kwam de vraag naar een langer traject waarbij je zowel de diepte in kon, praktisch aan de slag kon als ervaringen kon uitwisselen. Dat zit allemaal in het leertraject.

Annemarie: Als universiteit ontwikkelen we graag aanbod dat voorgangers en predikanten helpt om de verbinding met jongeren te maken en het evangelie met hen te delen. We merken dat hierover veel vragen leven in de kerken.

Een preek voor jongeren – is dat nog wel een goed medium?

Annemarie: Geert Mollema startte zijn workshop op de inspiratiedag met: welkom bij de workshop ‘effectief je handen gebruiken bij het voetballen’. Veel jongeren leren op andere manieren dan door te luisteren naar een verhaal. Tegelijkertijd geven ze zelf aan te verlangen naar preken en verhalen die hen leren hoe het in de praktijk werkt Jezus te volgen (Open Brief BEAM). Als jongeren in een kerk zitten en in de preek ervaren als ‘niet voor hen’, is dat een gemiste kans!  

Nelleke: Het traject is bedoeld voor (s)prekers die regelmatig jongeren onder hun gehoor hebben. Verwacht vooral niet dat je door goede preken voor aanwas van jongeren kunt zorgen (al werkt de Geest verrassend, we horen steeds vaker verhalen van jonge mensen die juist afkomen op traditionele kerkdiensten). In de meeste protestantse kerkdiensten is de preek het hart van de liturgie, het is waardevol als ook jongeren vaker ervaren dat de preek voor hen van betekenis is. Het gaat er dus niet om dat een preek hét medium is om jongeren met Gods goede boodschap te bereiken, maar dat we de media die we hebben op een zo goed mogelijke manier kunnen inzetten.

De ondertitel van het leertraject is: Doe het samen. Wat bedoel je daarmee?

Annemarie: Preek niet alleen voor jongeren, maar doe het met jongeren. Volgende week bespreek ik het thema van een jeugddienst voor met mijn 16+ groep. Ik wil weten hoe zij erover denken, met welke voorbeelden ze komen en voorkomen dat ik antwoorden geef op vragen die ze niet hebben. En het is leuk dat ze zo zelf al betrokken zijn.

Nelleke: Volgens de homiletiek – preekleer – is de preek een samenspel tussen de tekst, de prediker en de hoorder. In dat samenspel kan iets bijzonders ontstaan, waardoor woorden kunnen landen in harten en mensen in beweging zetten. Het doel van dit leertraject is dan ook om daar aan te gaan bouwen: aan zo preken dat het daadwerkelijk een samenwerking wordt tussen de (s)preker en jongeren. We gaan dus niet alleen aan de slag met de preek zelf – taalgebruik, presentatie etc – maar ook met het proces rond de preek en kerk-zijn met jongeren. We richten ons specifiek op de leefwereld en ontwikkeling van jongeren, maar veel van wat je leert kun je ook toepassen op álle preken die je maakt. Een preek die jongeren aanspreekt, is waarschijnlijk voor de meeste volwassenen ook boeiend.

Wat is een goede jongerenpreek?

Annemarie: Dat gaan we natuurlijk niet verklappen, haha. Goed, twee woorden: Kernachtig, een grote uitdaging voor (s)prekers. En authentiek, deel iets van jezelf en doe geen (hippe) dingen die niet bij je passen.

Wat kunnen cursisten verwachten van dit leertraject?

Nelleke: Je trekt als deelnemer een seizoen lang met elkaar én met jongeren uit je eigen gemeente of context op. Het traject bestaat uit drie delen. In elk deel maak en houd je een preek in je eigen gemeente die je met jongeren en elkaar evalueert. In het eerste deel duiken we in de leefwereld en de ontwikkeling van jongeren. Vervolgens leert preektrainer Paulien Vervoorn hoe je een goede preek ontwerpt en houdt. Iedere deelnemer krijgt van haar een persoonlijke feedbacksessie. Tenslotte gaan we aan de slag met samenwerking: hoe betrek je jongeren bij het preekproces? Je bouwt dus aan netwerk en praktijkervaring, vergroot je kennis en je professionaliteit.

Waar heb je zelf het meeste zin in?

Nelleke: Mijn ervaring is dat oprechte betrokkenheid op en samenwerking met jongeren altijd iets bijzonders opleveren. Jongeren hebben vaak bijzondere inzichten en vragen en blijken graag betrokken te willen zijn. Ik heb veel zin om met een diverse groep van jeugdwerkers, predikanten en andere (s)prekers op te trekken en ook weer van hun ervaringen en verhalen te leren.

Meld je hier aan voor Preken voor jongeren: Preken voor jongeren: doe het samen – PEP